Mutlakıyetten Parlamentarizm’e
Mutlakıyet: Ülke yönetiminin bir kişinin elinde olduğu idare biçimidir
Meşrutiyet (Parlamentarizm): Ülkeyi kralla (padişahla) birlikte bir meclisin yönetmesidir.
İngiltere’de Demokrasi Hareketleri:
Avrupa’da ilk kez Meşrutiyet’e geçiş İngiltere’de yaşandı (1688).
Amerika Birleşik Devletleri’nin Kuruluşu
Amerika’ya yerleşen 13 koloninin İngiltere’ye bağlı kalmak istememesi.
I. Filadelfiya Kongresi’nde İngiltere’ye karşı mücadele kararı alındı ( 1774 ).
4 Temmuz 1776 'da II. Filadelfiya'da toplanan sö-mürgeler, bağımsızlıklarını ilan ederek İngiltere ile savaşa karar vermişler, İnsan Hakları ve Bildirgesini de kabul etmişlerdir.
Amerikalıların birtakım başarıları üzerine, o zamana kadar silah ve cephane yardımı yapan Fransa, İngiltere'ye karşı Amerikalıların yanında savaşa katıldı. Ona İspanya ve Hollanda da katıldı.
General Washington’un York Town başarısı, Fransızların Antil ve Hindistan denizlerindeki başarıları üzerine İngiltere barış istemek zorunda kalmıştır.
1783'de 13 koloni ile İngiltere arasında Versay Antlaşması imzalandı.
Bağımsızlığını ilan eden eyaletler iç işlerinde serbest olmak şartıyla Amerika Birleşik Devletlerini kurdular (1787).
Fransız İhtilali(1789)
Sebepleri
1. Halkın çeşitli sosyal sınıflara ayrılması
2. Krallık rejiminin baskısı
3. Fransız aydınlarının etkisi
4. Ağır vergiler, fakirlik
5. ABD’nin kurulması, İngilizlerin Meşrutiyet’e geçişi
Sonuçları
1. Soyluların ve rahiplerin ayrıcalıkları kaldırılarak eşitlik ilkesi getirildi.
2. Mutlak monarşi yıkılarak, egemenliğin halktan geldiği kabul edildi.
3. Eşitlik, adalet, milliyetçilik, hürriyet, ulusal egemenlik, laiklik, cumhuriyet gibi kavramlar önem kazandı.
4. Milliyetçilik fikrinin yayılması ile imparatorluklar dağılma sürecine girdi.
5. Fransız İhtilali sonuçları bakımından evrensel olduğundan yeniçağın bittiği, yakınçağın başladığı kabul edildi.
6. İmparatorlukların yıkılması ile milli devletler kurulmaya başladı.
7. Dağınık halde bulunan milletler siyasi birliklerini kurmaya başladılar.
8. Daha önce İngiliz bilgini Locke tarafından ileri sürülen ve Amerika bağımsızlık savaşları sırasında Amerikalılar tarafından kabul edilen İnsan Hakları Bildirisi Fransızlar tarafından dünya çapında bir bildiriye dönüştürüldü.
Osmanlıya Etkileri
Olumlu Etkileri
Osmanlı Devletinde demokrasi hareketlerinin başlamasına neden oldu.
Olumsuz Etkileri
Osmanlı Devletinde azınlıkların ayaklanması ve bunun sonucunda toprak kaybı.
Viyana Kongresi ve Kararları (1815)
Napolyon savaşları yüzünden bozulan Avrupa'nın siyasal durumunu düzenlemek ve Avrupa'nın gelecekte alacağı durumu belirtmek ve saptamak amacıyla tüm Avrupa Devletleri Viyana'da büyük bir kongre topladılar.
Kongreye sadece Osmanlı Devleti katılmamıştır.
Viyana kongresi ile Avrupa'da yeni bir statü doğmuş oluyordu.
Kongrede Fransız İhtilali’nin Avrupa'ya yaydığı insan ve vatandaşlık haklarından hiçbirisi, yani hürriyet, milliyet ve eşitlik prensipleri göz önünde tutulmamış, sırf siyasal emel ve istekler üzerine kararlar verilmiştir. Bundan dolayı Viyana Kongresi kararları başarılı olmamış, kongre verdiği kararları yürütebilmek için silaha başvurmak zorunda kalmıştır.
Viyana Kongresi Kararlarına Tepkiler
1830 İhtilali
Mutlakıyet yönetimlerine karşı güçlenen liberal tepki 1830 yılında aniden patlak vererek bütün Avrupa'yı sarstı. Mutlakıyetçi devletlerin karşısına bütün bir Avrupa halkı çıkmıştır. Başta Fransa'da çıkan ihtilal, diğer ülkelerde de çıkmaya başlamıştır.
1830 ihtilalleri Fransa, Belçika ve İspanya gibi ülkelerde liberalizmin başarısıyla sonuçlandı.
Viyana Kongresiyle kurulan Avrupa statüsü büyük ölçüde değişerek, Avrupa’da yeni bir güçler dengesi kurulmaya başladı.
1848 İhtilalleri’nin Sebepleri
1. Milliyetçilik hareketlerinin ve liberalizmin gittikçe kuvvetlenmesi ve bunların bağımsızlığa dönüştürülmek istenmesi
2. Sanayi inkılâbı ile işçi sınıfının ortaya çıkarak bir takım haklar istemesi.
1848 ihtilali Fransa'da başladı, ihtilalin patlak vermesinde liberallerin ve sosyalistlerin büyük etkisi oldu.
Kral Lui Filip'in izlediği politika ihtilalin başlamasında etkili olmuştur.
Zira Kral, işçi sınıfının sorunlarını çözmede ihmalkâr davranıyordu. Üstelik kişi hürriyetini kısıtlamış, şahsi iktidarını kuvvetlendirme yoluna gitmişti. Bu durum ihtilalin patlak vermesine neden oldu. Kral istifa etti. Fransa'da cumhuriyet ilân edilerek bütün Fransızlara seçim hakkı tanındı.
Ölüm cezası kaldırıldı, esir ticareti yasak edildi. Bunlar gittikçe kuvvetlenen sosyalistleri tatmin etmedi.
Yeniden karışıklıklar çıktı. Yeni kurulan meclis cumhuriyeti ilan etti. Lui Napolyon cumhurbaşkanı seçildi. Bir süre sonra meclisi kapatarak Fransa'da ikinci imparatorluğunu ilân etti.
1848 ihtilallerinin Sonuçları
Fransa'da önce Cumhuriyet ve bir süre sonra da İmparatorluk kurulmuştur.
Sosyalist ve komünist akımlar güçlenmiştir.
Üçlü İttifak - Üçlü İtilaf
Alman Birliği'nin kurulması Avrupa dengesinde önemli değişikliklere neden oldu. Almanya Fransa'nın kendisinden intikam alacağından endişe ederek onu yalnız bırakma yollarını aradı. Bu amaçla 1872'de Rusya, Avusturya ve Almanya imparatorlukları Berlin'de toplanarak üçlü imparator birliği'ni kurdular. Bu birlik kısa zamanda dağıldı. Berlin Kongresi'nde birlik bozuldu. Rusya'nın ayrılmasıyla Almanya, İtalya ile yakınlaşmaya çalışarak, İtalya ile Avusturya arasındaki anlaşmazlıklar gidermiştir. Böylece bu üç devlet üçlü ittifakı kurdular (1883).
Üçlü ittifakın kurulması üzerine Fransa ile Rusya arasında da buna benzer bir bağlaşma yapıldı. Daha sonra İngiltere’de Alman korkusundan bu gruba katılarak üçlü ittifaka karşı yeni bir birlik doğmuştur (1907).
Sanayi Devrimi (1850)
Üretimde kol gücünün yerini makinenin almasıdır.
Sanayi devrimi önce İngiltere'de başlamış, daha sonra Fransa ve diğer Batı Avrupa ülkelerinde etkisini göstermiştir.
Sebepleri:
1. Coğrafi keşifler ve sömürgecilikle ele geçen zenginlik kaynakları ve sermaye birikimi
2. Rönesans ve Aydınlanma sürecinde ortaya çıkan bilgi birikimi
Sonuçları
1. Üretim artmıştır.
2. Ham madde ve pazar sorunu ortaya çıkmıştır.
3. Sömürge elde etme yarışı hız kazanmıştır.
Bu gelişmeler yaşanırken Almanya ve İtalya siyasi birliklerini kuramadıkları için sömürgecilik yarışında geç kalmışlardır. Daha sonra siyasi birliklerini tamamlayan bu devletlerin gelişen sanayileri için sömürge elde etmek istemeleri Avrupa'daki dengeleri değiştirmiştir. Özellikle Almanya ile İngiltere büyük bir rekabete girmişlerdir.
Aydınlanma Çağı
18. yüzyılda Avrupa'da ortaya çıkan her konuda akla öncülük tanıyan düşünce sistemine "Aydınlanma", bu düşünce sistemi ile gelen yeni döneme ise "Aydınlanma Çağı" adı verilir.
Aydınlanma Çağı'nda "aklın kullanılması ile doğru bilgiye ulaşabileceği" fikri temel olarak kabul edilmiştir.
Bu dönemde deney ve gözlem önem kazanmış, doğa bilimlerinde büyük gelişmeler sağlanmıştır.
Aydınlanma Çağı'nın Sonuçları
1. Avrupa'da geçmişten kalan pek çok düşünce sistemi değişmiş, yerini akılcı düşünce sistemi almıştır.
2. Aydınlanma Çağı'ndaki bilimsel ve teknolojik gelişmeler dünyayı geliştiren Sanayi İnkılâbı'nın temellerini oluşturmuştur.
3. Pek çok alanda önemli eserler verilmiştir.
4. Avrupa'daki sosyal ve siyasal gelişmeler Amerika Birleşik Devleti'nin kurulmasında ve Fransız İhtilâli'nin çıkmasında etkili olmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder